hejîro

 Kitabı gözünden tanımak Danimarka’nın başkenti Kopenhag’ta, 2000 yılında Ronni Abergel tarafından, marjnalize olmuş topluluklar arasında sohbeti teşvik etmek ve sosyal değişimi geliştirmek amacıyla Human Library projesi başlatıldı. Danimarka’nın başkenti Kopenhag’ta, 2000 yılında Ronni Abergel tarafından, marjnalize olmuş topluluklar arasında sohbeti teşvik etmek ve sosyal değişimi geliştirmek amacıyla Human Library projesi başlatıldı. Proje, insanları ‘kitap’ olarak anlatacak ve onlardan öğrenecek bir hikayeyle deneyimli insanları ‘ödünç’ hale getirmeye teşvik ediyor. ‘Human Library’ (İnsan Kütüphanesi) 17 yıl içinde çok sayıda ülkede yüzlerce insanı açık hava kütüphanesi de diyebileceğimiz etkinliklerle bir araya getirmeyi başardı. İnsan kütüphanesi Gazetemize bilgi veren projenin mimarı Danimarkalı Ronni Abergel, 85 ülkede projelerinin faal olduğunu söylüyor ve ekliyor: ’’17 yılda İnsan Kütüphanesini dünyaya yaymak için çalıştık ve bugün kar amacı güt...

 Hüzünlü bir efsane Qederê ve Dayikê gibi unutulmaz şarkılar seslendiren Eyşe Şan’ın ölümünün üzerinden 21 yıl geçti. Kürt müziğinin efsanevi kadın seslerinden Eyşe Şan’ın hayatı baskı, şiddet, sömürü ve sürgünle geçti. Kürtlerin kadife sesli sanatçısı Eyşe Şan’ın sürgün, hasret, baskı, acı ve mücadele ile geçen yaşamı son bulalı 21 yıl oldu. Kürt müziğinin efsanevi kadın seslerindendi… Eyşe Şan dediklerinde, radyonun başına toplanırdı cümle Kürtler. Yanık, kor gibi, kızıl kadife gibi bir sesi vardı. Bütün Kürdistan onun sesini duymak için yanıp tutuşurdu, ama kimse bilmezdi onun nasıl çileli bir hayat yaşadığını… Oysa tüm yaşamı sürgünde geçmişti. Amed’den Antep’e, oradan İstanbul’a, Almanya’ya, Bağdat’a, Hewler’e ve İzmir’e... Aramızdan ayrılalı tam 21 yıl geçti. Ölümünden sonra da üzerindeki baskı ve şiddet sona ermedi. 1996 yılında İzmir’de yaşamını kaybeden Eyşe Şan’ın son isteği olan Amed’e gömülme vasiyeti de yerine getirilemedi henüz. Sesiyle, duruşuyl...

 Muzîka alternatîf jixwe nerazîbûnek e Ev stran berî her tiştî serpêhatiyek û bîranînek trawmatîk e. Ya dudoyê jî Strana ‘berxik’ bi metaforekê dibêje ‘ez va me!’. Muzîka Kurdî her ku diçe bi şêwaz û sewtên rengîn û nûwaz dewlemend dibe. Yek ji wan jî Xalit Tarî ye ku par bi albuma xwe ya ‘Sar’ re rê û rehekê bedew û cuda berda nav muzîka Kurdî. Di stranên wî de forma teatral jî hebû, tehma helbestê jî. Carna dibe ‘Berxik’ û tirs û xofa berxikeke ku di nav tariyê de wenda bûyî dide der, carna dibe ‘Pêpûkê’  û dibêje; “Li wê newalê çi bûbe pêpûkê bi me bû…”, carna jî dibe  ‘Xorto‘ û hişyar dike: “Evîn ne heneko yî xorto rastgo yî”Hunermend Xalit Tarî dibêje divê gotinê stranan zimanê ku bêesil û bêçand e û bi lîteratûrek siyasî ku xwe naspêre lîteratûra edebî pak bibe û vê yekê lê zêde dike: “Muzîka Kurdî a nûjen zimanê helbestê bikarbîne ez bawerim wê bi giştî muzîka Kurdî bibe xwedî giyanek û xwe ji vê belengazî û lêwazîyê xelas bike.” Her wiha ...

 Jaro Elo şûr geheşte Elo Dino Mihemed Begê Mîr ku heta wê demê ti xeman naxwe, dikevê mitalan û tatêlan ka çawa dikare çareyekê ji Elo re bibîne ku ketiye kelehê li ber wî serî hildaye û mîrîtiya wî bi tiştekî nahesibîne.   Xuşşş xuşş… Ev; nalîna avê ye ku bi hêrs perda guhan diqelêşe. Kesera Dîcle ya bi pêsîra xwe kavilan şîr dide. Şeveke mişt tarî ye. Asîmanê Dîcleya gewre pişkoka xwe ya roniyê noqî ewran kiriye. Di nav taristaneke sar û seqem de Gewre, bêsekin pêl bi pêl xwe li qurmê kavilekî ji kuçên reştarî dixe. Bi vê lêdanê her zixurê ji kavil dibe, wî werantir dike û bi xwe re bermayiyên qesra merxasekî di ava har de di xeniqîne. Av li aliyekî li kavilê qesra serhirdêr dixe. Bîra me û kirinên me jî li aliyê din li serpêhatiya vî merxasî dixin û bi ber jibîrbûneke ve dibin. Gelo ev kî ye?  Ewê seri li ber Mîrê Bota, Mihemed Beg rakirî, Elo ye, Eloyê Dîn, Elo Dino ye. Kesên ku ev mêrxas sipartine bîra xwe ji xwe dizanin b...

 Kürt edebiyatının dünyaya açılan penceresi Baxtiyar Ali 2016 yılının Kürt edebiyatı açısından en büyük başarı addedilebilecek gelişmesi Baxtiyar Ali’nin Almanca’ya çevirilen ‘Der letzte Granatapfel’ romanının 6 ay içinde 4 baskı yapması ve Litprom’un hazırladığı en iyi roman listesinde ilk sırayı yer alması oldu. Almanca edebiyat dünyası son dönemlerde Kürt romancı Güney Kürdistanlı Baxtiyar Ali’nin Almanca’ya ‘Der letzte  Granatapfel’ (Dünyanın son narı)’ romanını tartışıyor. Almanca ilk basımı bu yılın mayıs ayında yapılan roman kısa süre içinde 4 baskı yaptı. Roman için yapılan yorumlarda böyle güçlü bir eserin ve yazarın yıllardır nasıl keşfedilemediği sorusu yüksek sesle soruluyor. Eleştirmenler tarafından Kürt edebiyatının ‘en iyi romancısı’ payesi verilen Baxtiyar Ali’nin başarısı Kürt edebiyatında yeni tartışmalara kapı aralayacağa benziyor. Kürt öykücülüğünün önemli ismi Şêrzad Hesen, Baxtiyar Ali hakkında şunları diyor: “Baxtiyar Ali’nin Nob...

 Bextê Kurdan yê domdar: Gerîneka Guernicayê “Têkçûn” bo me Kurdan carinan bû berxwedan, carinan bo me bû serhildan, carinan jî bû qehr, merez… Ne tenê bo nifşekî, heta şer bi dawî nebe, Kurd nebe xwedî nasnameyekê fermî, her wê “têkçûn” di jiyana me de hebe, wê her koçberî, sirgun, qetlîam ji me kêm nebe. Bi her roja em li pey xwe dihêlin re deryaya romannûsiya Kurdî nexasim jî ya Kurmancî bi reng û têhnên nû dewlemend dibe. Ji van rengên yek jî bi romana xwe ya yekemîn a bi Kurmancî “Gerîneka Guernîcayê“ Yildiz Çakar e ku me di wêjeya Kurdî de ew bi helbestên wê nas dikir.  Roman li Baxlar a Amedê dest pê dike û bi koçkirina karektera sereke Lîsa re li xerîbiyê digere. Naveroka romanê bi ‘bîr-hafiza’ ya Kurdan hatiye dagirtin ku di nav de ji kuştinên li nava kolanan, Newroza Cizîrê ya sala 1992’an bigere ta kuştina Ceylan Onkol a ku hîn pîtika dayika xwe bû, hene. Her çiqas ev bûyerên gelemper hebin jî roman qet di bin têsîra wan de nemayê û bi hûrgil...

 Kürtçe müzik hiçbir zaman bu kadar kişiliksiz olmamıştı İnsan hislerinin pazarlanması gündemde. Bu da Kürtçe müziğin içine giren bir sömürü. Maalesef hiçbir zaman Kürtçe müzik, bu kadar asaletsiz ve kişiliksiz olmamıştı. Mihemed Şexo, M. Arif Cizrawî, Aram Tîgran, Xarabetê Xaco, Miradê Kinê, Meryemxan, Ayşe Şanların ruhunu artık göremiyoruz. Kürt müziği yeni tarzlar ve ezgilerle gittikçe zenginleşiyor. Ardımızda bıraktığımız yılda ‘SAR’ albümüyle Kürtçe müzik deryasına giren Xalit Tarî, Kürtçe müziğe özgün bir soluk kattı. Parçalarında teatral bir formla beraber damaklara şiirsel bir tat da veren Tarî, bir parçasında ‘Berxik’ (Kuzu) deyip karanlıkta kaybolmuş bir kuzunun yaşadığı korku ve ürküntüyü yaşatıyor dinleyenine. ‘Xorto’ (Genç Oğlan) ile uyarıyor: “Evîn ne heneko yî xorto rastgo yî.” (Aşk şakaya gelmez delikanlı, gerçekliktir.) Bunların yanında kabullenemeyişlerimizi de Xorto’ya yükleyip fısıldıyor: “Ma derwêş çima çû xorto! Û ji edûla şû...

Danê me ye, axa nexwe..! Mirkut bînin vî alî, zend û bendan vemalî Doxê bigirin û rakin, bila dangoh binalî Him dano, him xwarino, him jiyano Kesê neki bê îmano, kesê biki jîn û jiyano Li gundê Kehniya Hejîrê dem Îlona payîza pêşîn bû. Tîrêjên tavê di paceya derdora wê naylon kirî re xwe di berdidan nava xaniyê Ferzad. Ferzad di nav nivînên xwe de wek bangorekî digindirî. Piştî bêhnekê çavên xwe vekir û ji nav cihê xwe mîna başoke ji qefesê rizgar bibe bi lez û bez derket. Di heman demê de bayekî payîzî xwe spart bedena wî û giyanê wî lerizand. Berê xwe da deriyê xaniyê ku her tim dikir zîqezîq. Destê xwe avêt çembilê derî bi zîqêzîqê re xwe avêt derveyî xanî. Çû ber kaniya li kêleka xênî xwe li ber avê tewand û çend çeng av li rûyê xwe kir, da ku xewa giran ji ser çavên xwe biqewirîne. Dilê wî bi kêfxweşiyê dilebitî, îro dê ji bo zivistanê amadekariya xwarinê bikiraya. Çend gav avêtin ber bi hêtê ji kevirên sipî ve. Pişta xwe da dîwêr, çavê xwe zivirand û...

 Li dijî taritiyê şûrê azadiyê: Rênas Jiyan Afirînere van ristan helbestkar, nivîskar û ramangerê Kurd Rênas Jiyan di sibeha 1´ê Cotmehe de ji aliyê polîsên dewlata Tirk ve bi serdegirtina mala wî ya li Amedê hate binçavkirin.   Ey Kurdistan Ey agir Ji bo ku te bikin perçe û dagir Hov in, êriş dikin di dest wan de bivir Me li dijî dijminên te yên kafir Li jêr û li jor şerr kir  (Ji helbesta “Sirûda Kurdistanê”) Afirînere van ristan helbestkar, nivîskar û ramangerê Kurd Rênas Jiyan di sibeha 1´ê Cotmehe de ji aliyê polîsên dewlata Tirk ve bi serdegirtina mala wî ya li Amedê hate binçavkirin. Helbestvan û niviskare Kurd ê ku li Amede dijî û bavê du zarokan e îro roja 5’an e ku li qereqola Baglar a Amedê di bin çavan de ye. Ji ber Rewşa Awerte ya li Tirkiyê jî dewlata Tirk heya 5 rojan jî nahêle bi parêzerê xwe re hevdîtinek pêk bîne. Li gor daxuyaniya Esma Avci ya hevjîna Rênas Jiyan, ew di çarçoveya ‘mamosteyên ji kar hatine dûrxistin´ de h...

   J. Îhsan Espar: Kırmancca’nın görünürlüğü arttı Görece bir iyileşmeden söz edebiliriz. Kırmancca nispeten medyada düne göre daha görünür olmaya başladı. Periyodik çıkan gazete ve dergilerde Kırmancca'nın okur-yazar sayısını arttırdığını gözlemliyorum.   İlk yazılı metinleri Rus dilbilimci Peter İvanoviç Lerch tarafından derlenen ve 1858 yılında St. Petersburg’da yayınlanan Kürtçe’nin Kırmancca lehçesi, UNESCO’nun ‘yok olma tehlikesi altında olan dil ve lehçeler’ listesinde yer alıyor. Kırmancca’nın korunması, geliştirilmesi ve standart bir yazı diline kavuşmasını amaçlayan Vate Çalışma Grubu, kurulduğu günden bu yana Kırmancca’ya dair birçok çalışmaya imza attı. Çıkardıkları ‘Vate’ dergisi ile bu çalışmalarını ete kemiğe büründürenlerden biri olan hem Vate Çalışma Grubu üyesi hem de Vate dergisi Genel Yayın Yönetmeni J. Îhsan Espar ile çalışmaları hakkında konuştuk. Vate Çalışma Grubu olarak Haziran ayı içerisinde gerçekleş...